Η Πραγματική Ιστορία των Παλαιστινίων Προσφύγων

Σε νέο άρθρο του προς το "ΑΙΤ", ο Ελληνο - Ισραηλινός ιστορικός και συγγραφέας, Γιακώβ Σιμπύ αναλύει ιστορικά το ζήτημα των Παλαιστινίων προσφύγων.

Ο ακραίων αριστερών πεποιθήσεων Ισραηλινός ιστορικός Ίλαν Πάπε, στο βιβλίο του The Ethnic Cleansing of Palestine που κυκλοφόρησε το 2006, καταγγέλλει την ηγεσία της εβραϊκής εγκατάστασης στην Παλαιστίνη για σχεδιασμό και εκτέλεση ″εθνικής εκκαθάρισης″, δηλαδή προσχεδιασμένο μαζικό διωγμό Αράβων από την Παλαιστίνη. Οι Παλαιστίνιοι και τα αραβικά κράτη, βέβαια, αποδέχονται αυτήν την εκδοχή, και καταγγέλλουν το Ισραήλ για συστηματικό και προσχεδιασμένο διωγμό των προσφύγων.
Το Ισραήλ, από την μεριά του, ισχυρίζεται πως η πλειονότητα των Αράβων διέφυγαν αυτοβούλως διότι η παλαιστινιακή ηγεσία –Η ″Εθνική Aραβική Επιτροπή″ με επικεφαλής τον Μουφτή Χατζ Αμίν ελ-Χουσέινι – και η ηγεσία των αραβικών κρατών τους παρότρυναν να φύγουν για να μην ενοχλήσουν στην κατάκτηση της χώρας ″μέχρι να πετάξουν τους Εβραίους στην θάλασσα″,[1] καθώς και από φόβο.
Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή που διατυπώνεται στο βιβλίο του Μπένυ Μόρις, . New York: Alfred A. KnopfRighteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881-1999. 2001. Σύμφωνα με τον Μπένυ Μόρις, ″το πλήθος των μαρτυριών που ανακαλύφθηκε την δεκαετία του 80 στα ισραηλινά και τα δυτικά αρχεία, αποσαφηνίζουν πως καμιά από τις δύο ″επίσημες εκδοχές δεν είναι ακριβής ή ικανοποιητική″.
Η θέση του Μπένυ Μόρις αποτελείται από δύο μέρη:
Α) Η Παλαιστινιακή ηγεσία και τα αραβικά κράτη σχεδίαζαν ″να πετάξουν τους Εβραίους στην θάλασσα″, δηλαδή, σχεδίαζαν ″εθνοκάθαρσξ″, ακόμα και γενοκτονία, και το διακήρυτταν δημόσια, όμως ο σχεδιασμός και η αποτυχημένη διεξαγωγή του πολέμου για την καταστροφή του Ισραήλ, καθώς και οι μηχανορραφίες και οι αντιπαραθέσεις μέσα στον αραβικό συνασπισμό, δεν έφεραν τα ποθητά αποτελέσματα. Οι εχθροπραξίες των Αράβων της Παλαιστίνης αμέσως με την απόφαση διχοτόμησης του ΟΗΕ, την 27 Νοεμβρίου 1947, η εισβολή των καλά οπλισμένων αραβικών ομάδων από τα αραβικά κράτη και η εισβολή των αραβικών κρατών την 15η Μαΐου 1948, στόχο είχαν να καταλάβουν όλη την Παλαιστίνη, να καταστρέψουν το κράτος του Ισραήλ και να ″πετάξουν τους Εβραίους στη θάλασσα″, δηλαδή να πραγματοποιήσουν ″εθνοκάθαρση″ μέσω ″γενοκτονίας″. Αυτή είναι η σημασία της επαναλαμβανόμενης από τους Άραβες έκφρασης ″να πετάξουμε τους Εβραίους στη θάλασσα″.
Β) Η πλειονότητα των Άράβων της Παλαιστίνης διέφυγαν. Οι περισσότεροι από αυτούς το έπραξαν όταν η εβραϊκή κοινότητα πέρασε από την άμυνα στην επίθεση, τον Μάρτιο–Απρίλιο 1948, πριν από την εισβολή των αραβικών στρατών στην Παλαιστίνη. Άλλοι διέφθγαν από φόβο εκδίκησης για τις δολοφονίες αμάχων, για τις σφαγές και τα βασανιστήρια που είχαν διαπράξει σε Εβραίους αιχμαλώτους που είχαν πέσει στα χέρια τους με την έναρξη των εχθροπραξιών, όταν οι στρατιωτικές μονάδες των αράβων της Παλαιστίνης υπερίσχυαν, και άλλοι υπακούοντας στο κάλεσμα των Αράβων ηγετών να εγκαταλείψουν, για μια ή δυο εβδομάδες, τα σπίτια τους μέχρι την αραβική νίκη. Άλλοι έφυγαν αργότερα, διωγμένοι για λόγους ασφάλειας. Μετά από όσα συνέβησαν στην διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου και τις συμμαχίες που είχαν συνάψει Παλαιστίνιοι ηγέτες με το ναζιστικό καθεστώς, το νεοσύστατο Ισραήλ δεν θεωρούσε εύλογο να διακινδυνεύσει να αφήσει στο κράτος στοιχεία που θα πολεμούσαν εναντίον του. Στο χωριό Ιλαμπούν, π.χ., έδιωξαν τους κατοίκους επειδή υπήρχε εκεί βάση του ″Στρατού Σωτηρίας″ του Καούκτζι. Όταν όμως αργότερα διαπιστώθηκε πως ο στρατός μπήκε στο χωριό παρά την θέληση των κατοίκων του, επιτράπηκε στους Χριστιανούς κατοίκους του να επιστρέψουν στο Ισραήλ. Ας μη ξεχνάμε και πως μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, διώχτηκαν περί τα 10.000.000 Γερμανοί, που ήταν εγκατεστημένοι εκατοντάδες χρόνια στην ανατολική Ευρώπη και την Ρωσία για τον ίδιο λόγο.
Τον Ιούνιο 1946, σε μια μυστική συνάντηση του ″Αραβικού Συνδέσμου″, αποφασίστηκε να σταλούν στους Άραβες της Παλαιστίνης όπλα και εθελοντές.
Την 16η – 19η Σεπτεμβρίου 1947, συνεδρίασε η ″Πολιτική Επιτροπή″ του ″Αραβικού Συνδέσμου″, και αποφάσισε να ιδρύσει τον ″Στρατό Αραβικής Σωτηρίας″, που θα αποτελούταν από Παλαιστίνιους και άλλους εθελοντές, και κάλεσε τα αραβικά κράτη να ″προσφέρουν κάθε δυνατή βοήθεια, σε χρήματα, εφόδια και ανθρώπους στους Άραβες της Παλαιστίνης″. Αποφασίστηκε, επίσης, η συγκρότηση ″Στρατιωτικής Επιτροπής″ με επικεφαλής τον ιρακινό αρχιστράτηγο, στρατηγό Ισμαήλ, στην οποία θα συμμετείχαν και εκπρόσωποι από όλα τα αραβικά κράτη, για τον συντονισμό και την εφαρμογή της βοήθειας.
Τον Νοέμβριο 1947 διορίστηκε, ο γνωστός φιλοναζιστής, Φάουζι ελ Καούκτζι αρχηγός του ″Στρατού Σωτηρίας″, άρχισε η εγγραφή εθελοντών και ιδρύθηκε στρατόπεδο εξάσκησης.
Τον Ιανουάριο 1948 ο Καούκτζι, άρχισε να δρα στην Παλαιστίνη. Ο δεύτερος αρχηγός του ″Στρατού Σωτηρίας″ ήταν ο Αντίβ Σισάκλι, διοικητής της ″δεύτερης μεραρχίας Γιαρμούκ″.
Ο ″Στρατός Σωτηρίας″ αριθμούσε 5.000 εθελοντές. Επίσης, συγκροτήθηκε στην Αίγυπτο μια μονάδα εθελοντών από τους κόλπους των ″Αδελφών Μουσουλμάνων″.
Οι πρωθυπουργοί των αραβικών κρατών και ο ″Αραβικός Σύνδεσμος″ (σύμφωνα με το άρθρο 4 της ″Πολιτικής Επιτροπής″) συναντήθηκαν την 8η-17η Δεκεμβρίου 1947 και καθόρισαν τις ποσοστώσεις όπλων και πυρομαχικών που έπρεπε κάθε κράτος να εφοδιάσει τους Άραβες της Παλαιστίνης καθώς και τον αριθμό εθελοντών που θα έστελνε. Αποφασίστηκε να σταλούν 3.000 εθελοντές.

Στην συνεδρίαση της ″Πολιτικής Επιτροπής″ του ″Αραβικού Συνδέσμου″ την 11η-14η Μαρτίου 1948 ήδη υπήρχε προσφυγικό πρόβλημα: Η Επιτροπή αποφάσισε τις γυναίκες, τα παιδιά και τους γέρους από τους πρόσφυγες να απορροφήσουν τα αραβικά κράτη, όμως ″στους ικανούς να κρατήσουν όπλο″ απαγορεύτηκε να εισέλθουν σε αραβικό κράτος, και εκείνοι που ήδη βρίσκονταν εκεί έπρεπε να επιστρέψουν στην Παλαιστίνη″. Αυτό αποτελεί, σαφώς, εμφανή μαρτυρία για παλαιστινιακή πρωτοβουλία δημιουργίας του παλαιστινιακού προβλήματος.
Αποφασίστηκε, επίσης, η συνέχιση εφοδιασμού με όπλα, πυρομαχικά και άλλα εφόδια στην Παλαιστίνη και η αποδοχή κάθε μέσου προετοιμασίας ″για την έναρξη πολέμου στην Παλαιστίνη″.
Ο Αμπντ ελ-Ράχμαν Άζεμ Φεχά, γενικός γραμματέας του ″Αραβικού Συνδέσμου″, διακήρυξε παραμονές της εισβολής των αραβικών κρατών: ″θα είναι ένας πόλεμος αποδεκατισμού και μαζικής σφαγής, που θα μείνει στην ιστορία όπως οι σφαγές των Μογγόλων και των σταυροφόρων″.
Μια εβδομάδα πριν από την εισβολή συναντήθηκε στο Αμάν με Άγγλο εκπρόσωπο και του είπε: ″Δεν έχει σημασία πόσοι Εβραίοι είναι, εμείς θα τους πετάξουμε όλους στην θάλασσα″. Ο Άζεμ Φεχά είπε επίσης πως ″η πολιορκία θα είναι απλή, σαν στρατιωτική εκδρομή... γιατί ειναι πολύ απλό να πετάξουμε τους Εβραίους στη θάλασσα... μια αδελφική συμβουλή προς τους Άραβες της Παλαιστίνης να αφήσουν την γη και τα σπίτια τους και να εγκατασταθούν προσωρινά σε άλλα γειτονικά κράτη, για να μην έρθουν τα κανόνια των αραβικών στρατευμάτων και τους θερίσουν″.
Ο εκδότης της λιβανέζικης εφημερίδας ″Ελ Ούντ″, Χαμπίμπ Ίσα, παρέπεμψε στα λόγια του Άζεμ Φεχά σε κύριο άρθρο την 5η Ιουνίου 1951, και πρόσθεσε: ″Οι Άραβες της Παλαιστίνης δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να υπακούσουν στην ′συμβουλή′ του Συνδέσμου και να πιστέψουν αυτά που τους έλεγαν ο Άζεμ Φεχά και άλλες υπεύθυνες προσωπικότητες στον Σύνδεσμο – πως η εγκατάλειψη της γης τους και της χώρας τους ήταν μόνο προσωρινή και θα έληγε μέσα σε μερικές μέρες, μετά την επιτυχή πραγματοποίηση της ′εκστρατείας τιμωρίας′ των Αράβων εναντίον του Ισραήλ″.
Ο Νούρι Σαΐντ, πρωθυπουργός του Ιράκ είπε: ″Θα ανατινάξουμε τη χώρα με τα κανόνια μας, και θα σβήσουμε κάθε μέρος που οι Εβραίοι θα βρουν καταφύγιο. Οι Άραβες πρέπει να οδηγήσουν τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους σε ασφαλή μέρη μέχρι το καταλάγιασμα των μαχών″.
Ο Έντουαρντ Ατία, μέλος του ″Αραβικού Συνδέσμου″ είπε στο Λονδίνο: ″Η μαζική έξοδος απέρρεε, εν μέρει, από την πίστη των Αράβων που ενθαρρύνονταν από τις θριαμβολογίες του Τύπου, και από τα ανεύθυνα λόγια των Αράβων ηγετών, πως μέσα σε δύο βδομάδες, το πολύ, οι Εβραίοι θα νικηθούν από τα αραβικά στρατεύματα, και οι Άραβες της Παλαιστίνης θα μπορούν να επιστρέψουν και να ξανακαταλάβουν την πατρίδα τους″.
Η σημασία αυτών που αναφέραμε είναι ″εθνοκάθαρση″ μέσω ″γενοκτονίας″.

Οι Άραβες της Παλαιστίνης οργανώθηκαν για αγώνα εναντίον της εβραϊκής εγκατάστασης:
Δύο πολιτοφυλακές, η ″Νατζάντα″ και η ″Ποτάγουα″ ενώθηκαν, μετά από εντολή του Μουφτή, και συγκρότησαν την ″Οργάνωση Αραβικής Νεολαίας″. Επίσης οργανώθηκαν δύο συμμορίες με επικεφαλής τον Αμπντ ελ-Κάντερ ελ-Χουσέινι και τον Χασάν Σάλαμε. Παράλληλα κατέφθασε και ο ″Στρατός Σωτηρίας″ υπό την αρχηγία του Καούκτζι.
Η ″στρατιωτική Επιτροπή″ και ο Μουφτή αποφάσισαν να μοιράσουν την Παλαιστίνη σε πέντε περιοχές:
Την Ιερουσαλήμ με επικεφαλής τον Αμπντ ελ-Κάντερ ελ Χουσέινι.
Την Ράμλα, Λοντ με επικεφαλής τον Σάλαμε
Την Γαλιλαία με επικεφαλής τον Σισάκλι
Την Σαμάρεια και την περιοχή του κέντρου με επικεφαλής τον Καούκτζι
Και το νότο με τους ″Αδελφούς Μουσουλμάνους″ υπό αιγυπτιακή διοίκηση.

Οι Άραβες άρχισαν με συνεχείς επιθέσεις εναντίον των εβραϊκών συγκοινωνιών, εναντίον χωριών και μικτών πόλεων. Η μέθοδος ήταν ελεύθεροι σκοπευτές εναντίον του άμαχου εβραϊκού πληθυσμού στις διάφορες εγκαταστάσεις με σκοπό να τις καταλάβουν. Ελεύθεροι σκοπευτές και επιθέσεις εναντίον άμαχων ταξιδιωτών με την συγκοινωνία με σκοπό να αποσυνδέσουν αυτές τις εβραϊκές εγκαταστάσεις. Ελεύθεροι σκοπευτές εναντίον των διαφόρων εβραϊκών συνοικιών στις μικτές πόλεις. Και επιθέσεις με σκοπό την κατάληψή τους.
Ανάμεσα στον Νοέμβριο 1947 και τον Μάρτιο 1948 οι Άραβες είχαν αρκετές νίκες. Οι εχθροπραξίες συνοδεύονταν με τον σκοτωμό εκατοντάδων και τον τραυματισμό χιλιάδων Εβραίων, με την δολοφονία Εβραίων μαχητών που έπεφταν αιχμάλωτοι όπως αυτοί στο Κιμπούτς Νετίβ α-Λάμεντ χέι, οι φρουροί στο Γιαζούρ, οι 11 στο Σουχρίρ και άλλοι... και με μερική παράλυση της εβραϊκής συγκοινωνίας.
Στις 15 Μαΐου 1948, εισέβαλαν στο Ισραήλ, που μόλις είχε ανακηρυχθεί, στρατιωτικές μονάδες της Αιγύπτου, της Συρίας, της Ιορδανίας, του Λιβάνου και του Ιράκ, με σκοπό την πραγματοποίηση του σχεδίου, όπως είχε αποφασισθεί από τον Αραβικό Σύνδεσμο με την υποστήριξη και την ενθάρρυνση της παλαιστινιακής ηγεσίας.
Οι στόχοι του πολέμου όπως αυτοί ορίσθηκαν από του παλαιστίνιους ηγέτες ήταν :
Ο Άχμεντ Σουκιέρι, βοηθός του Μουφτή διακήρυξε: ″Ο σκοπός του πολέμου είναι η εξολόθρευση του εβραϊκού κράτους″. Σε ό,τι αφορά το διάλογο με την ″Αραβική Εθνική Επιτροπή″ και του Μουφτή οι δύο κάλεσαν τους Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για δύο βδομάδες μέχρι να ″πετάξουμε τους Εβραίους στη θάλασσα″
Σχετικά υπάρχουν μαρτυρίες Παλαιστίνιων Αράβων:
Ο καθολικός επίσκοπος της Γαλιλαίας, Τζορτζ Χακίμ, είπε το καλοκαίρι του 1948: ″Οι πρόσφυγες είναι σίγουροι πως σε μερικές μέρες... οι ηγέτες τους τούς υποσχέθηκαν πως σύντομα οι αραβικοί στρατοί θα λιώσουν τις σιωνιστικές συμμορίες″.
Ο αραβικός ραδιοσταθμός της Μέσης Ανατολής που εξέπεμπε από την Κύπρο: ″Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ″Ανώτατη Αραβική Επιτροπή″ ενθάρρυνε την απόδραση των προσφύγων από τα σπίτια τους στην Γιάφο, την Χάιφα και την Ιερουσαλήμ″.
Η Εφημερίδα ″Φαλεστίν″ στην Ιορδανία έγραψε: ″Τα αραβικά κράτη ενθάρρυναν τους Άραβες της Παλαιστίνης να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους προσωρινά για να μην ενοχλήσουν τα αραβικά στρατεύματα κατά την εισβολή τους στην Παλαιστίνη″.
Ο Εμίλ Χούρι, γενικός γραμματέας του αραβικού παλαιστινιακού κόμματος δήλωσε στην εφημερίδα ″Μπεϊρούτ Τέλεγκραφ″ το 1948 : ″το γεγονός της ύπαρξης προσφύγων είναι άμεσο αποτέλεσμα της διαφωνίας των αραβικών κρατών στην διχοτόμηση και την ίδρυση του εβραϊκού κράτους″.
Η Irshad Manji, μουσουλμάνα δημοσιογράφος κάτοικος του Καναδά, που ερεύνησε το προσφυγικό πρόβλημα, γράφει στο βιβλίο της, The Trouble with Islam today, 2004, (σελ. 106): ″Είναι αλήθεια είναι πως σε μερικά χωριά οι ισραηλινοί αξιωματικοί έδιωξαν Άραβες, σε άλλα, όμως, χωριά προσπαθούσαν να πείσουν τους Άραβες να μείνουν. Πολλοί Παλαιστίνιοι εγκατέλειψαν με την δική τους ελεύθερη βούληση, με την ελπίδα πως θα επέστρεφαν μετά που θα ″πετούσαν τους Εβραίους στην Θάλασσα″.
Το περιοδικό ″Economist″ έγραψε την 2 Οκτωβρίου 1948: ″Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η κύρια αιτία [της απόδρασης των Αράβων] ήταν οι ανακοινώσεις της ″Ανώτατης Αραβικής Επιτροπής″, που καλούσε όλους τους Άραβες να εγκαταλείψουν την Χάιφα. Τους είχε πείσει πως ″όταν ολοκληρωθεί η εκκένωση των βρετανικών δυνάμεων, οι στρατοί όλων των αραβικών κρατών θα εισβάλουν στην Παλαιστίνη και θα πετάξουν τους Εβραίους στην Θάλασσα″. Τους είχαν γίνει σαφείς νύξεις πως ″όλοι οι Άραβες που θα παραμείνουν στη Χάιφα και θα αποδεχθούν την εβραϊκή αιγίδα θα θεωρηθούν προδότες″.
Οι Άραβες του Ισραήλ διέφυγαν σε 4 κύματα:
Το πρώτο κύμα ήταν από τα τέλη Νοεμβρίου 1947 μέχρι το τέλος Μαρτίου 1948. Σε αυτό το πρώτο κύμα εγκατέλειψαν περί τους 100.000, τα κίνητρα για την εθελούσια εγκατάλειψη ήταν ο φόβος και η επιθυμία να αποφύγουν πλήγματα. Πρόκειται για οικογένειες από τη μεσαία και ανώτερη τάξη –γιατροί, δικηγόροι, δάσκαλοι. Η πιο μαζική έξοδος ήταν από την Γιάφο. Οι Άραβες της Παλαιστίνης ήδη σε αυτό το στάδιο έμειναν χωρίς ηγεσία επειδή η ″Ανώτατη Εθνική Επιτροπή″ και μέρος από τα μέλη των διαφόρων εθνικών επιτροπών των πόλεων είχαν προλάβει να διαφύγουν.
Το δεύτερο κύμα ήταν τον Απρίλιο, Μάιο, Ιούνιο 1948. Σε αυτό το κύμα εγκατέλειψαν την περιοχή περίπου 250.000-300.000. Πρόκειται για μαζική φυγή από τον φόβο της αντεπίθεσης στην προέβη η Ισραηλινή Χαγκανά από τον Απρίλιο 1948, με τις επιχειρήσεις ″Ναχσόν″, ″Γιφτάχ″, ″Μπεν Αμι″, και άλλες. Σε διάφορα μέρη υπήρχαν και Παλαιστίνιοι που ενθάρρυναν την φυγή. Μέρος από αυτούς που εγκατέλειψαν σε αυτό το κύμα διώχτηκαν. Η απόδραση ήταν από την Χάιφα, την Τιβεριάδα, την Γαλιλαία, και τον διάδρομο προς Ιερουσαλήμ.
Το τρίτο κύμα ήταν τον Ιούλιο 1948. Στο κύμα αυτό απέδρασαν 50.000-100.000 ψυχές ανάμεσα τους και αυτοί που διώχτηκαν από την Ράμλα και το Λουντ, που έπαιξαν ενεργό ρόλο στον πόλεμο εναντίον των εβραϊκών συγκοινωνιών και των εβραϊκών εγκαταστάσεων στην περιοχή. Το κύριο μέρος του διωγμού ήταν στο κέντρο του Ισραήλ.
Σύνοψη: Ο κυριότερος παράγοντας απόδρασης ήταν ο φόβος από την εβραϊκή κατάληψη, ένας φόβος που τροφοδοτήθηκε από τα αραβικά ΜΜΕ. Άλλος παράγοντας ήταν το κάλεσμα του γενικού γραμματέα του ″Αραβικού Συνδέσμου″, και της παλαιστινιακής ηγεσίας να εγκαταλείψουν προσωρινά τα σπίτια τους για να μην ενοχλήσουν τους αραβικούς στρατούς να επιτελέσουν τον σκοπό τους.

Δεν πρέπει να αγνοήσουμε και την κατάσταση που επικρατούσε στην αραβική κοινωνία μετά την απώλεια της ηγεσία της, η οποία διέφυγε και άφησετον αραβικό πληθυσμό ακέφαλο. Επρόκειτο για μια κοινωνία κατακερματισμένη με μεγάλα κοινωνικά χάσματα ανάμεσα στη λεπτή ανώτερη τάξη και των πληθών των φτωχών φελάχων και των φτωχικών συνοικιών στις πόλεις.
Ο Μπένι Μόρις λέει επίσης πως ο όρος ″πρόσφυγες″ ταιριάζει μόνο σε εκείνους που διέφυγαν από την Παλαιστίνη της Βρετανικής Εντολής. Η πλειονότητα όμως των Παλαιστινίων, μετοίκησαν στη Δυτική Όχθη και στην Γάζα, δηλαδή παρέμειναν στην Παλαιστίνη και έτσι ο διεθνής ορισμός του πρόσφυγα δεν τους περιλαμβάνει.


[1] Μια έκφραση που έγινε σλόγκαν στην περίοδο του πολέμου, και χρησιμοποιήθηκε και σε αποφάσεις επίσημων αραβικών οργάνων.