Η Πλατφόρμα Χορού του Τελ Αβίβ είναι ένας θεσμός που στοχεύει στην προβολή του ισραηλινού χορού διεθνώς. Από όλον τον κόσμο, χορογράφοι, διευθυντές και παράγοντες φεστιβάλ, υπεύθυνοι κέντρων χορού και δημοσιογράφοι συγκεντρώνονται για λίγες ημέρες στο Suzanne Dellal Center, για γνωρίσουν την πρόσφατη δημιουργία χορευτικών ομάδων του Ισραήλ και για να γνωριστούν μεταξύ τους.
Για τους ειδήμονες του χορού δεν πρόκειται για αποκάλυψη: ο ισραηλινός χορός είναι παρών στη διεθνή σκηνή και καταξιωμένος εδώ και αρκετά χρόνια. Μέσα σε ένα στιβαρό καλλιτεχνικό πλαίσιο, ψάχνουν για νέους ταλαντούχος δημιουργούς. Εκτός όμως από το μέλημα της διαλογής, υπάρχει το ερώτημα, γιατί τέτοιος δυναμισμός, πώς σε έναν τόσο μικρό τόπο, από πού πηγάζει αυτό; Πέρα από τις προσωπικές ανησυχίες των δημιουργών, σε ποιο βαθμό η παραγωγή τους είναι καθρέφτης της κοινωνίας;
Δεν λείπουν οι πολιτισμικές παραδόσεις, τα καλλιτεχνικά ρεύματα, οι κοινωνικές αντιθέσεις από το Ισραήλ. Τα στοιχεία αυτά τροφοδοτούν τη δημιουργία στη χώρα, αποσκοπώντας να συνθέσουν μια νέα ισραηλινή τέχνη, ανοιχτή στα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα. Οι καταβολές της είναι από την Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη. Τα πρώτα κύματα μετανάστευσης μετέφεραν όχι μόνο μια πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και την πρωτοπορία σε ορισμένους τομείς. Έτσι, οι Εβραίοι από τη Ρωσία έφεραν και συνέχισαν τη θεατρική παράδοση του Στανισλάφσκι και του Μέγιερχολντ, ενώ οι Γερμανοεβραίοι έκαναν το Ισραήλ τη δεύτερη πατρίδα του Μπαουχάους. Ήδη πριν την ανακήρυξη του κράτους το 1948, είχαν εγκαθιδρυθεί όλοι οι σημαντικοί πολιτιστικοί και ακαδημαϊκοί θεσμοί.
Οι νεότεροι μετανάστες, κυρίως από τις αραβικές χώρες αρχικά, από την Αιθιοπία και την πρώην Σοβιετική πιο πρόσφατα, βρήκαν ένα συγκροτημένο πολιστικό πλαίσιο, με σαφή κεντρο-ευρωπαϊκό χαρακτήρα, στο οποίο δεν ήταν πάντα εύκολο να ενταχθούν οι πολιτιστικές παραδόσεις τους. Ο κινηματογράφος συμπεριέλαβε στη θεματολογία του τη ζωή των νέων μεταναστών μόνο είκοσι χρόνια μετά την άφιξή τους, ενώ μόλις στη δεκαετία του 1980 άρχισε να γίνεται ευρύτερα αποδεκτή η ανατολίτικη μουσική, εν μέρει χάρη στη δημοτικότητα της ελληνικής μουσικής.
Η εξέλιξη επιταχύνθηκε με την ολοένα αυξανόμενη επιρροή της διεθνούς ποπ κουλτούρας και το άνοιγμα στα σύγχρονα ρεύματα. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η ένταξη των μεταναστών, οι πολιτικές και στρατιωτικές συγκρούσεις δημιούγησαν περίσσευμα ερεθισμάτων. Ο 21ος αιώνας βρίσκει το Ισραήλ να έχει μια πλειάδα μεγάλων δημιουργών, Ισραηλινών που απευθύνονται στον κόσμο, συχνά ασκώντας οξεία κριτική στη χώρα τους. Συγγραφείς όπως ο Άμος Οζ, ο Νταβίντ Γκρόσμαν ή ο Έτγκαρ Κέρετ, ταινίες με διακρίσεις στα διεθνή φεστιβάλ και απήχηση στο κοινό (ας θυμηθούμε το «Βαλς με τον Μπασίρ»), εξέχοντες ερμηνευτές κλασικής μουσικής, όπως ο Ιτσχάκ Πέρλμαν, και δημιουργοί world music, όπως ο Ιντάν Ράιχελ, έχουν αφήσει το στίγμα τους στην παγκόσμια σκηνή.
Όσο για τον χορό, το Ισραήλ διεκδικεί μια παγκόσμια πρωτοτυπία: είναι ο μόνος τόπος που πρώτα είδε παραστάσεις σύγχρονου χορού (το 1915, από μαθητές του Ντιάγκιλεφ) και κατόπιν εισήγαγε το κλασικό μπαλέτο. Ήταν ίσως ο προάγγελος μια αντισυμβατικής και γόνιμης πολιτιστικής πορείας.
Για τους ειδήμονες του χορού δεν πρόκειται για αποκάλυψη: ο ισραηλινός χορός είναι παρών στη διεθνή σκηνή και καταξιωμένος εδώ και αρκετά χρόνια. Μέσα σε ένα στιβαρό καλλιτεχνικό πλαίσιο, ψάχνουν για νέους ταλαντούχος δημιουργούς. Εκτός όμως από το μέλημα της διαλογής, υπάρχει το ερώτημα, γιατί τέτοιος δυναμισμός, πώς σε έναν τόσο μικρό τόπο, από πού πηγάζει αυτό; Πέρα από τις προσωπικές ανησυχίες των δημιουργών, σε ποιο βαθμό η παραγωγή τους είναι καθρέφτης της κοινωνίας;
Δεν λείπουν οι πολιτισμικές παραδόσεις, τα καλλιτεχνικά ρεύματα, οι κοινωνικές αντιθέσεις από το Ισραήλ. Τα στοιχεία αυτά τροφοδοτούν τη δημιουργία στη χώρα, αποσκοπώντας να συνθέσουν μια νέα ισραηλινή τέχνη, ανοιχτή στα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα. Οι καταβολές της είναι από την Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη. Τα πρώτα κύματα μετανάστευσης μετέφεραν όχι μόνο μια πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και την πρωτοπορία σε ορισμένους τομείς. Έτσι, οι Εβραίοι από τη Ρωσία έφεραν και συνέχισαν τη θεατρική παράδοση του Στανισλάφσκι και του Μέγιερχολντ, ενώ οι Γερμανοεβραίοι έκαναν το Ισραήλ τη δεύτερη πατρίδα του Μπαουχάους. Ήδη πριν την ανακήρυξη του κράτους το 1948, είχαν εγκαθιδρυθεί όλοι οι σημαντικοί πολιτιστικοί και ακαδημαϊκοί θεσμοί.
Οι νεότεροι μετανάστες, κυρίως από τις αραβικές χώρες αρχικά, από την Αιθιοπία και την πρώην Σοβιετική πιο πρόσφατα, βρήκαν ένα συγκροτημένο πολιστικό πλαίσιο, με σαφή κεντρο-ευρωπαϊκό χαρακτήρα, στο οποίο δεν ήταν πάντα εύκολο να ενταχθούν οι πολιτιστικές παραδόσεις τους. Ο κινηματογράφος συμπεριέλαβε στη θεματολογία του τη ζωή των νέων μεταναστών μόνο είκοσι χρόνια μετά την άφιξή τους, ενώ μόλις στη δεκαετία του 1980 άρχισε να γίνεται ευρύτερα αποδεκτή η ανατολίτικη μουσική, εν μέρει χάρη στη δημοτικότητα της ελληνικής μουσικής.
Η εξέλιξη επιταχύνθηκε με την ολοένα αυξανόμενη επιρροή της διεθνούς ποπ κουλτούρας και το άνοιγμα στα σύγχρονα ρεύματα. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η ένταξη των μεταναστών, οι πολιτικές και στρατιωτικές συγκρούσεις δημιούγησαν περίσσευμα ερεθισμάτων. Ο 21ος αιώνας βρίσκει το Ισραήλ να έχει μια πλειάδα μεγάλων δημιουργών, Ισραηλινών που απευθύνονται στον κόσμο, συχνά ασκώντας οξεία κριτική στη χώρα τους. Συγγραφείς όπως ο Άμος Οζ, ο Νταβίντ Γκρόσμαν ή ο Έτγκαρ Κέρετ, ταινίες με διακρίσεις στα διεθνή φεστιβάλ και απήχηση στο κοινό (ας θυμηθούμε το «Βαλς με τον Μπασίρ»), εξέχοντες ερμηνευτές κλασικής μουσικής, όπως ο Ιτσχάκ Πέρλμαν, και δημιουργοί world music, όπως ο Ιντάν Ράιχελ, έχουν αφήσει το στίγμα τους στην παγκόσμια σκηνή.
Όσο για τον χορό, το Ισραήλ διεκδικεί μια παγκόσμια πρωτοτυπία: είναι ο μόνος τόπος που πρώτα είδε παραστάσεις σύγχρονου χορού (το 1915, από μαθητές του Ντιάγκιλεφ) και κατόπιν εισήγαγε το κλασικό μπαλέτο. Ήταν ίσως ο προάγγελος μια αντισυμβατικής και γόνιμης πολιτιστικής πορείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου