Οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις στους κόλπους της Χαμάς

"Οι ειρηνευτικές συνομιλίες τονίζουν τις εντάσεις στο εσωτερικό της Hamas"
Τετάρτη, 06 Οκτώβριος 2010 08:03
Από την ιστοσελίδα του δημοσιογράφου Ζάν Κοέν αναδημοσιεύουμε μετάφραση άρθρου του Ehud Yaari, γνωστού Ισραηλινού δημοσιογράφου, ο οποίος ειδικεύεται σε αραβικά θέματα. Στο άρθρο μιλά για τις εσωτερικές αντιπαραθέσεις στους κόλπους της εξτρεμιστικής οργάνωσης Χαμάς και τις αντιδράσεις της οργάνωσης στις ειρηνευτικές συνομιλίες που διεξάγωνται μεταξύ του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς με την μεσολάβηση των ΗΠΑ.

JPOST 17.9.10

Του Ehud Yaari*

http://cohen.gr/newsite/index.php?option=com_content&view=article&id=1399:----------hamas&catid=34:middle-east&Itemid=60
Πολλοί στη Δυτική Όχθη λένε ότι ο Mashaal και οι οπαδοί του Γάζα εκδίδουν 'αδύνατες' ντιρεκτίβες. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ηγεσία της Hamas - τόσο στη Γάζα όσο και στη Δαμασκό και λιγότερο στη Δυτική Όχθη - έχει υποδεχτεί την επανέναρξη των απευθείας Ισραηλινο-Παλαιστινιακών συνομιλιών μ’ ένα καταιγισμό αντιθετικής ρητορικής.
Χαρακτηρίζοντας τη διαδικασία ως "ξεπούλημα" του Παλαιστινιακού "αγώνα", το κίνημα υποστηρίζει ότι ο Πρόεδρος Mahmoud Abbas δεν διαθέτει την απαραίτητη "εντολή" για την εκπροσώπηση του λαού του. Εν μέσω των κατηγοριών για "προδοσία", ο ηγέτης της Hamas Khaled Mashaal έφτασε μάλιστα στο σημείο ν’ αποκαλέσει τον Abbas ένα "μηδενικό".
Η οργάνωση έχει εξάλλου προβεί σε πύρινες καταγγελίες κατά της αυξανόμενης συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής και των Ισραηλινών ομολόγων τους. Σύμφωνα με εκπροσώπους της Hamas, μόνο η συνεχής "αντίσταση" και η ασυμβίβαστη προσήλωση στις "βασικές αρχές" του Παλαιστινιακού αγώνα, θ’ ανοίξουν το δρόμο προς τα εμπρός.
Αφήνοντας τη ρητορική κατά μέρος, πώς θ’ αντιδράσει η Hamas καθώς θα προχωρούν οι ανανεωμένες διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των ΗΠΑ; Θα προσπαθήσει εξ’ αρχής ν’ αποτρέψει βίαια τις συνομιλίες ή θα περιορίσει την αντεπίθεσή της στον πολιτικό τομέα; Διάφορες ενδείξεις αποκαλύπτουν ότι τα ανώτερα κλιμάκια της οργάνωσης έχουν ήδη διεξάγει έντονες συζητήσεις κεκλεισμένων των θυρών για τα θέματα αυτά, με κάποια βέβαια ώθηση από το Ιράν και τη Συρία.
Ανάμεσα στη Γάζα και τη Δαμασκό Εξετάζοντας τις επόμενες κινήσεις της, η Hamas αναγκάστηκε ν’ αλλάξει ορισμένα από τα τυπικά στοιχεία της διαδικασίας λήψης αποφάσεών της.
Η άρνηση της Αιγύπτου να επιτρέψει στους ηγέτες της οργάνωσης να εγκαταλείψουν τη Γάζα περιέπλεξε τα πράγματα εμποδίζοντας συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο του Πολιτικού Γραφείου στη Δαμασκό. Η οργάνωση αναγκάστηκε προφανώς να περιορίσει και τη συνήθη διαδικασία της επιδίωξης συμβουλών από εξέχοντες ακτιβιστές της Hamas στη φυλακή.
Η λήψη αποφάσεων επομένως μοιράστηκε ανάμεσα στη Γάζα και τη Δαμασκό, με την ηγεσία της Δυτικής Όχθης - με επικεφαλής τώρα τον Omar Abd al-Razeq από το Salfit – να μένει σε μεγάλο βαθμό έξω από τις συζητήσεις. Ακόμα κι έτσι, οι συζητήσεις και οι απορρέουσες εξελίξεις παρέχουν μία αρκετά ακριβή πρόβλεψη για την πορεία της οργάνωσης σε πολλά μέτωπα.
Για τις απευθείας διαπραγματεύσεις Η Hamas θ’ αποφύγει αναμφίβολα να κηρύξει μια ανοικτή εκστρατεία υπονόμευσης των συνομιλιών καθώς – όπως το έθεσε το ηγετικό στέλεχος της Γάζας Mahmoud Zahar - "Δεν χρειάζεται να καταστρέψεις κάτι που είναι ούτως ή άλλως καταδικασμένο ν’ αποτύχει".
Η δήλωση αυτή προκάλεσε πολλά αρνητικά σχόλια από υψηλόβαθμα μέλη της Hamas και ορισμένους υφισταμένους του Mashaal στη Δαμασκό απηχώντας την αυξημένη ένταση μεταξύ των δύο ηγετών. Κατ’ ιδίαν, ο Zahar έχει κατηγορήσει το Mashaal ότι "προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ένα νέο Arafat".
Ωστόσο, πέρα από τις εσωτερικές ρήξεις και την επιμονή της οργάνωσης ότι ο Abbas δεν νομιμοποιείται να διαπραγματευτεί, η Hamas υποστηρίζει σταθερά ότι η έκβαση των συνομιλιών θ’ αποδείξει σύντομα ότι η επιδίωξη κάθε συμφωνίας με το Ισραήλ είναι ανώφελη. Απηχώντας αυτήν την πεποίθηση, ο στρατιωτικός διοικητής των Izzadin Kassam και συχνός σύμμαχος του Mashaal, Ahmed Jabari, ανέφερε στο μήνυμά του για το Ραμαζάνι ότι "ο εχθρός δεν σκύβει το κεφάλι του παρά μόνο στο ξίφος και τις σφαίρες".
Συνεπώς, οι ανακοινώσεις και οι παρατηρήσεις της Hamas μετά τους πρόσφατους πυροβολισμούς στη Δυτική Όχθη τόνισαν με έμφαση ότι δεν αποσκοπούν στον εκτροχιασμό των συνομιλιών αλλά απηχούν απλά το παραδοσιακό δόγμα αντίστασης της οργάνωσης.
Για τη στρατιωτική δραστηριότητα Τα επεισόδια με τους πυροβολισμούς της 31ης Αυγούστου και της 1ης και 2ης Σεπτεμβρίου δείχνουν ότι η Hamas έχει αποφασίσει να επιχειρήσει την ολοκληρωτική επανέναρξη των επιθέσεων στη Δυτική Όχθη. Τα τελευταία τρία χρόνια, η ομάδα απέφευγε εκτεταμένες επιθέσεις εκεί προτιμώντας να δέχεται χτυπήματα και να παρουσιάζεται ως το θύμα μιας παράνομης δίωξης παρά ως κάποιος που προκαλεί αντίποινα. Εν τω μεταξύ, η πλειονότητα των τρομοκρατικών επιχειρησιακών στελεχών της στη Δυτική Όχθη συνελήφθηκε μέσω κοινών Ισραηλινο-Παλαιστινιακών προσπαθειών αφήνοντας φαινομενικά την οργάνωση χωρίς ένα ζωντανό επιχειρησιακό δίκτυο εκεί.
Ωστόσο, η Hamas ενθαρρύνει πλέον ανενεργούς τρομοκρατικούς πυρήνες ν’ αναλάβουν δράση και καταβάλει προσπάθειες για την αποστολή νέων επιχειρησιακών στελεχών από το εξωτερικό - άγνωστων στις Ισραηλινές, Παλαιστινιακές ή Ιορδανικές υπηρεσίες ασφάλειας - με σκοπό τη διαμόρφωση νέας τρομοκρατικής υποδομής στα εδάφη. Η οργάνωση συνεχίζει επίσης τις προσπάθειές της για αποστολή στελεχών από τη Γάζα στο Σινά μέσω των τούνελ της Rafah με στόχο τη διείσδυση στη Δυτική Όχθη. Η Hamas φαίνεται να πιστεύει ότι ένα κύμα επιτυχημένων τρομοκρατικών επιθέσεων θα δημιουργήσει αφόρητη ένταση μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής ρίχνοντας μια βαριά σκιά πάνω στις διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι, σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές εντός της Hamas, η οργάνωση δεν σχεδιάζει μια επιστροφή στις βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας. Παλαιότερες εσωτερικές αποφάσεις για αποχή από τέτοιες επιθέσεις παραμένουν προφανώς σε ισχύ παράλληλα με την πολιτική περιορισμού των επιχειρήσεων στα Παλαιστινιακά εδάφη και το Ισραήλ. Για παράδειγμα, όταν εκτοξεύτηκαν πύραυλοι από το Σινά κατά των Eilat και Aqaba στις 3 Αυγούστου, η Hamas δήλωσε στην Υπηρεσία Πληροφοριών της Αιγύπτου ότι το χτύπημα ήταν μια "αυθαίρετη προσπάθεια" μιας χούφτας ακτιβιστών.
Για την de facto κατάπαυση του πυρός στη ΓάζαΠαρά το γεγονός ότι η Hamas είναι σαφώς διατεθειμένη να διατηρήσει τη σχετική ηρεμία στη Γάζα, παρατηρείται πάντως - προσωρινά, θα υπέθετε κανείς - μια αξιοσημείωτη απότομη αύξηση της μαχητικής δραστηριότητας. Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, σημειώθηκε μια αύξηση του αριθμού των τοπικά αναβαθμισμένων πυραύλων Kassam (με ωφέλιμο φορτίο 10 κιλών έναντι τριών κατά το παρελθόν) και όλμων που εκτοξεύτηκαν κατά του Ισραήλ, με ως και 10 χτυπήματα καθημερινά. Πολλές από αυτές τις επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, από διάφορες μικρές ένοπλες ομάδες Salafi, ακόμα και από πρώην πολιτοφύλακες της Fatah που μεταπήδησαν πρόσφατα σε μια νέα μονάδα που επιχειρεί υπό τη διοίκηση της Hamas.
Η Ισραηλινή αντίδραση έχει μέχρι στιγμής περιοριστεί σε λίγες μόνο αεροπορικές επιδρομές εναντίον των σηράγγων και των εργαστηρίων της Hamas με αποτέλεσμα ελάχιστες απώλειες. Ωστόσο, αν η Hamas καταφέρει να εξαπολύσει μια σειρά από πυροβολισμούς και ενέδρες στη Δυτική Όχθη, η πίεση θ’ αυξηθεί μ’ ένα δεύτερο μέτωπο που θα προβλέπει αυξημένες επιδρομές στη Γάζα.
Συμπεριφορές απέναντι στην ΠΑ Η Hamas έχει δώσει σήμερα εντολή στα μέλη της ν’ αντιστέκονται ενεργά σε τυχόν συλλήψεις από Παλαιστινιακές δυνάμεις ασφαλείας, με πυροβόλα όπλα όπου είναι διαθέσιμα.
Ωστόσο, τα μέλη της Δυτικής Όχθης δεν έχουν ακόμη λάβει σοβαρά υπόψη αυτήν τη νέα εντολή. Παρά τις συλλήψεις από την ΠΑ περίπου 400 ακτιβιστών μέσα στις τελευταίες τρεις εβδομάδες, είναι απίθανο να επιδιώξουν βίαιες συγκρούσεις μαζί της. Πράγματι, πολλοί ηγέτες της Hamas στη Δυτική Όχθη καταγγέλλουν ότι ο Mashaal και οι οπαδοί του στη Γάζα αγνοούν τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν και εκδίδουν "αδύνατες" ντιρεκτίβες χωρίς κάποιου είδους διαβούλευση με την τοπική ηγεσία.
Αρκετοί απ’ αυτούς έδειξαν τη δυσαρέσκειά τους πραγματοποιώντας θερμές, δημόσιες συναντήσεις με τον Abbas και συμμετέχοντας σε κοινές διαδηλώσεις με τη Fatah κατά του Ισραηλινού φράκτη ασφάλειας στη Δυτική Όχθη.
Σε μια εποχή όπου οι ηγέτες της Hamas σε άλλα μέρη αυξάνουν τις επικρίσεις τους προς την ΠΑ και προτρέπουν σε αντιπαράθεση, η ηγεσία της Δυτικής Όχθης οδεύει προς την αντίθετη κατεύθυνση παρά - ή ίσως εξαιτίας - τη συνεχή πίεση που ασκεί η ΠΑ κατά του δικτύου τους.
Το Ιράν και ο ρόλος της Συρίας Το Ιράν και, σ’ ένα μικρότερο βαθμό, η Συρία έσπευσαν να χειροκροτήσουν την επανάληψη των τρομοκρατικών επιθέσεων στη Δυτική Όχθη, μία κίνηση που πρόσφερε στήριξη στους αγαπημένους τους μέσα στη Hamas: το διοικητή της Izzadin Kassam, Jabari, και τον αναπληρωτή του, Marwan Issa. Παράλληλα, οι δύο χώρες βοήθησαν στη σύναψη μιας μυστικής συμφωνίας μεταξύ της Hamas και της Ισλαμικής Τζιχάντ για πρόληψη της περαιτέρω επιδείνωσης των σχέσεων τους η οποία διαφάνηκε σε μικρές ένοπλες συγκρούσεις στη Γάζα.
Ενθαρρυμένες από αυτούς τους σπόνσορες, 13 Παλαιστινιακές παρατάξεις συμμάχησαν στη Δαμασκό προκειμένου ν’ αρνηθούν στον Abbas το δικαίωμα να ενεργεί για λογαριασμό της PLO - επίσημου Παλαιστίνιου συνομιλητή με το Ισραήλ από την εποχή του Όσλο. Και οι δύο χώρες έπαιξαν ένα ρόλο στο να πείσουν το Λαϊκό και Δημοκρατικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και το πρώην κομμουνιστικό Λαϊκό Κόμμα ν’ αρνηθούν να στηρίξουν την απόφαση συμμετοχής τους σε απευθείας διαπραγματεύσεις. Αυτός ο ελιγμός στέρησε από τον Abbas κάθε στήριξη εκτός της Fatah σε μια εποχή όπου πολλοί αξιωματούχοι της οργάνωσης απέφυγαν τη δημόσια στήριξή του ή, όπως στην περίπτωση του ηγετικού στελέχους του κόμματος Muhammad Dahlan, εξέφρασαν αμφιβολίες σχετικά με τη σοφία της κίνησης.
Οι αντιδράσεις της Hamas αντανακλούν τη συνεχιζόμενη πάλη μεταξύ των διαφορετικών φατριών σχετικά με τη μελλοντική πορεία του κινήματος.
Αυτή η συζήτηση αποκαλύφθηκε εύγλωττα από τον Ahmed Yousef, πρώην κάτοικο των ΗΠΑ και σημερινό γενικό διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών της κυβέρνησης της Γάζας, ο οποίος ρώτησε αν η Hamas φιλοδοξεί να καταλήξει μια Παλαιστινιακή έκδοση των Ταλιμπάν ή ένα αντίγραφο του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, θέλει να γίνει η οργάνωση μια ένοπλη πολιτοφυλακή που επιβάλλει την ερμηνεία της για το Ισλάμ και την πολιτική κοσμοθεωρία της δια της βίας ή ένα πολιτικό κόμμα που παίζει με τους κανόνες μιας πλουραλιστικής δημοκρατίας;
Κίνδυνος τρομοκρατίας Σε ιδιωτικές συζητήσεις, οι περισσότεροι από τους ηγέτες της Hamas της Δυτικής Όχθης έχουν επικρίνει τη στρατιωτική πτέρυγα και τον τρόπο που κυβερνά τη Γάζα. Υποστηρίζουν την ήσυχη συμφιλίωση με τον Abbas και όχι την αντιπαράθεση και αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του “ένοπλου αγώνα” στην παρούσα συγκυρία.
Παρόμοιες συμπεριφορές μπορούν να βρεθούν μεταξύ μερικών από τους βετεράνους ηγέτες της οργάνωσης στη Γάζα και ακόμη και μεταξύ κάποιων από το περιβάλλον του Mashaal στη Δαμασκό.
Προς το παρόν, όμως, ο Mashaal, οι στρατιωτικοί αρχηγοί στη Γάζα, και οι πολιτικοί σύμμαχοί τους έχουν καταφέρει να διατηρήσουν το πάνω χέρι. Ως εκ τούτου, η περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων ΠA- Hamas μπορεί να συνοδεύεται από μια νέα φάση τρομοκρατικών επιθέσεων εκτός αν οι Ισραηλινές και Παλαιστινιακές μυστικές υπηρεσίες μπορέσουν να βρουν έναν τρόπο να τις ματαιώσουν.
* Ο Ehud Yaari είναι Ισραηλινός σχολιαστής και δημοσιογράφος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον.