Μια νέα Μεσόγειος

Σήμερα το "ΑΙΤ" παραθέτει μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση της Iσραηλινής δημοσιογράφου Avirama Golan για τις σχέσεις Ελλάδος - Τουρκίας, και συγκεκριμένα για τις σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων σε νησιά κοντά στα σύνορα των δύο χωρών και για το πως ενδεχομένως οι Ισραηλινοί θα μπορούσαν να διδαχθούν κάτι από αυτές σε ότι αφορά τις δικές τους σχέσεις με τους Παλαιστινίους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Golan είναι μεγάλη φιλέλλην. Έχει επισκεφθεί πολλές φορές την Ελλάδα και είναι μια από τους ελάχιστους Ισραηλινούς δημοσιογράφους που γνωρίζουν σε βάθος όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και τα ελληνοτουρκικά. Παρά το γεγονός ότι δεν συμφωνούμε με όλες τις απόψεις της, έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πως μια έγκριτη Ισραηλινή δημοσιογράφος που γνωρίζει την Ελλάδα βλέπει τα ελληνοτουρκικά σε σχέση με την διένεξη που ο δικός της λαός βιώνει με τους Παλαιστινίους.

“Μια Νέα Μεσόγειος”
Δεν χρειάζεται να ονειρευόμαστε την Δυτική Ευρώπη. Μπορούμε σίγουρα να αρκεστούμε στις σχέσεις γειτονίας της Ελλάδας με την Τουρκία.

“Haaretz” (22.9.2010)

Της Avirama Golan

http://www.haaretz.com/print-edition/opinion/a-new-mediterranean-1.315090?localLinksEnabled=false

Για 30 χρόνια ο Λάζαρος Λαζαράκης ξυπνά τα χαράματα, ανοίγει τα μπλε παράθυρά του εστιατορίου του και τοποθετεί στα τράπεζια χάρτινα τραπεζομάντηλα, τα οποία και δένει για να μην του τα πάρει ο αέρας και τα ρίξει στην θάλασσα. Η θάλασσα, τα κύματα της οποίας σχεδόν αγγίζουν τις καρέκλες του εστιατορίου του που βρίσκεται σε αποβάθρα, αποτελεί την πηγή του εισοδήματος του, το οποίο και προέρχεται από τα ψάρια και τους τουρίστες που έρχονται να φάνε.

Κάθε μέρα, στην περίοδο μεταξύ Μαίου και Οκτωβρίου, εκατοντάδες τουρίστες καταφτάνουν στο Καστελόριζο με φεριμπότ ή σκάφη στην προβλήτα του νησιού, το οποίο είναι ένα από τα μικρότερα και ομορφότερα νησιά του Αιγαίου. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των τουριστών από την Τουρκία. Η οικονομική ευημερία των Τούρκων σε συνδυασμό με τις χαμηλότερες τιμές είχαν ένα αποτέλεσμα. Ο τουρισμός όμως πηγαίνει και στις δυο κατευθύνσεις.

Στην άλλη πλευρά του κόλπου, σε απόσταση περίπου 20 λεπτών με το καράβι, βρίσκεται η ελκυστική τουρκική πόλη της Κάς. Το φεριμπότ που μεταφέρει κατοίκους του νησιού και άλλους Έλληνες τουρίστες φεύγει από το Καστελόριζο δυο φορές την ημέρα. H Κας προσφέρει στους κατοίκους ενός απομονωμένου νησιού που δεν έχει πόσιμο νερό, ούτε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μια αλλαγή τοπίου και πρόσβαση σε μια ενδιαφέρουσα και μεγάλη ήπειρο. Φέτος, την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι δύο κοινότητες η Ελληνική και η Τουρκική, φιλοξένησαν κινηματογραφικά και θεατρικά φεστιβάλ, μια έκθεση ζωγραφικής, αθλητικούς αγώνες και εκθέσεις. Όλα αυτά οργανώθηκαν από κοινού.

Οι Ισραηλινοί που βρίσκουν παρηγοριά στα προβλήματα των άλλων έχουν την τάση να βλέπουν τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας μέσα από το πρίσμα της δικής τους αρχαίας εθνικής σύγκρουσης, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη και μάλιστα εμπεριέχει και ένα μήνυμα ελπίδας. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν ποτάμια αίματος στην ιστορία των δύο λαών και ότι είχαν σκληρές και σοβαρές συγκρούσεις. Υπάρχει αρκετό αλάτι για να ρίξει κανείς σε παλιές πληγές – όπως τα 400 χρόνια της Οθωμανικής κατοχής της Ελλάδας, ο τρομερός πόλεμος που κατέληξε με την ταπεινωτική ήττα των Ελλήνων και την εξορία περίπου ενός εκατομμυρίου Ελλήνων που ήταν πολίτες της Τουρκίας στην Ελλάδα, μια χώρα που δεν είχαν δει ποτέ και την οποία δεν ένιωθαν σαν σπίτι τους για χρόνια. Τα επεισόδια στα σύνορα συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Κόντεψε να ξεσπάσει ένας πόλεμος πρόσφατα εξαιτίας της Ρω, ένα ξερονήσι κοντά στο Καστελόριζο, ενώ υπάρχουν εντάσεις για τους παράνομους μετανάστες που η Τουρκία απελαύνει στα ελληνικά χωρικά ύδατα και φυσικά και για το Κυπριακό.

Παρά ταύτα, οι αναγκαιότητες της οικονομίας και του τουρισμού και το φυσιολογικό συναίσθημα της εγγύτητας έχουν κατορθώσει να καλύψουν την εχθρότητα με ένα στενό δίκτυο τοπικών και ανθρώπινων σχέσεων το οποίο είναι εντυπωσιακό. Τα περισσότερα νησιά της Δωδεκανήσου (12 τα οποία εκτείνονται από το Καστελόριζο στο Νότο μέχρι την Πάτμο στο Βορρά) και μερικά από τα σποραδικά νησιά στο Νοτιανατολικό κομμάτι του Αιγαίου έχουν μια δίδυμη πόλη η οποία είναι τουρκικό παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο σε κοντινή απόσταση. Καμιά πολιτική ή στρατιωτική ένταση δεν έχει βλάψει τα συναισθήματα καλής γειτονίας που υπάρχουν και στα δύο μέρη αυτής της τουριστικής περιφέρειας των δυο χωρών.

Για παράδειγμα, το Σάββατο το αρχαίο λιμάνι της Κω κατακλύζεται από σκάφη που φέρουν τεράστιες κόκκινες σημαίες με την λευκή ημισέληνο. Μέλη της ανώτερης βαθμίδας της τουρκικής μεσαίας τάξης από το Μπόντρουμ πετάγονται με τις οικογένειές τους για να περάσουν ένα σαββατοκύριακο στο ελληνικό νησί. Χιλιάδες Έλληνες τουρίστες επισκέπτονται τον Ναό της Αγιάς Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη που έχει μετατραπεί σε μουσείο, κάποιοι εκ των οποίων είναι απόγονοι των Ελλήνων της Μικράς Ασίας που διατηρούν ακόμα τις αναμνήσεις των παππούδων τους και μιλούν λίγα τούρκικα. Ένα ελληνικό καφενείο άνοιξε φέτος στη Σμύρνη. Το τελευταίο βιβλίο του Έλληνα συγγραφέα, Πέτρου Μαρκάκη, ο οποίος γεννήθηκε στην Τουρκία, που αφορά στις περιπέτειες ενός Αθηναίου ντετέκτιβ στην Κωνσταντινούπολη σημειώνει τεράστια επιτυχία.

Η ζωή απ’ ότι φαίνεται έχει ξεπεράσει τον φόβο και το ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Είναι γεγονός ότι ο κ. Λαζαράκης εξοργίζεται από το γεγονός ότι η Τουρκία εποφθαλμιά το νησί του, αλλά παρά ταύτα χαίρεται όταν κάθεται στο τραπέζι με τον φίλο του από την Κας, στην Τουρκία, τον και οποίο φιλά θερμά όταν φεύγει. Κοιτώντας τους από το πλάι βλέπει κανείς ότι μοιάζουν με συγγενείς. Και η φιλία μεταξύ τους δημιουργεί την ελπίδα για μια παρόμοια σχέση μια μέρα μεταξύ ημών και των Παλαιστινίων.

Δεν χρειάζεται να ονειρευόμαστε την Δυτική Ευρώπη. Μπορούμε σίγουρα να αρκεστούμε με αυτή την εκδοχή της Μεσογειακής γειτονίας, η οποία είναι αλαζονική, καχύποπτη και νευρική, αλλά ταυτόχρονα ανεπιτήδευτη, ανοικτή και φοβερά ρεαλιστική.